Han Ryner - La Veraj interparoladoj de Sokrato

Ksenofono estas malklera kaj kredas esti lerta. Per tio li similas al iu ŝtata altoficisto. Kaj li ĵus parolis, kiel ŝtata altoficisto parolas intime al si. Tiel ke tiuj, kiuj ĵus aŭdis Ksenofonon, ne plu kredos la pa- rolojn de Ksenofono. Kaj neniu homo plene informita iam aten- tis la parolojn de ŝtata altoficisto.

Per tiu sola ekzemplo oni vidas, ke Sokrato koruptis la junularon, kaj kiel li koruptis la junularon. Sokrato estis koruptanto, kiel la vero. ĉar la ŝtata altoficisto nomas. ko- ruptita tiun, kiu ne obeas al la ŝtata altoficisto,;kaj no- mas koruptanta tiun, kiu konsilas malobei al la ŝtata alt- oficisto. La mastro nomas koruptita la sklavon, kiu ne obeas al li, kaj li nomas koruptanta tiun, kiu ne konsilas al-la sklavo obei al la mastro. ,

Laŭleĝe, Sokrato koruptis la junularon. Sed Sokrato sciis, ke estas la leĝo, kiu korupta? ciujn homojn.

Ĝi koruptas la

ŝtatajn altoficistojn : ili utiligas ĝin por ŝajnaj utiloj, por ŝteli monon kaj influon. Ĝi koruptas la aliajn homojn : ĝi atentigas ilin pri la mensoga voĉo de la ŝtataj altofic- istoj; kaj ĝi malhelpas, ke ili aŭdu la veraĵojn, kiujn di- ras ilia koro kaj ilia saĝo.

Kiu ajn konsilas al ci : "Obeu la leĝon", tiu estas korupt anto laŭ la opinio de 1'filozofo. Sedkiu ajn konsilas al ci "Obeu al cia konscienco", tiu estas koruptanto en la okuloj de 1'popo.j.o kaj de la ŝtataj. altoficistoj.

La putro kaj la parfumo reciproke sin kulpigas pri fetoro.

5

Iu malnova amato de la bela Ksenofono estis fariĝinta la favorato de Ciruso la juna. Tiu homo, beoto laŭ deveno kaj multe pli aĝa ol la filo de Grillo nomiĝis Prokseno. En mia frua junaĝo mi konis tiun Proksenon. Li aŭskultis Gorgiason en la tempo, kiam mi aŭskultis Gorgiason. Avida je riĉajoj kaj ĝuoj, li studis Ĝe la sofistoj nul- kun.la celo akiri la arton paroli kaj fariĝi kapabla ĉarmi la reĝojn kaj la kunvenantarojn, la junajn virinojn kaj la junulojn. Li skribis al la bela junulo, kiun li daŭre amis, por inviti lin veni al Sarto; kaj li promesis al li, se al Ciruso liscios plaĉi, mirindan sukceson. Ksenofono estis jam decidinta en sia forlogita koro; sed, kiel foje okazas, li hontis iom pro sia decido, kaj tial li montris la leteron al Sokrato, petante lian opinion. Nu, mi tiam ĉeestis kaj, la vesperon mem, mi skribis tiun interparolon de Sokrato kaj Ksenofono.

Ofte, en ĉi tiuj "Veraj Interparoladoj", mi resumas kaj ordigas, kion mi unue estis notinta kun pli'da amplekso. La stulto aŭ la malsincero de la dialoganto devigis Sokra- ton uzi malrektajn rimedojn, fari preskaŭ infanecajn klar- igojn kaj multe da rediroj. Sur miaj tabuletoj, mi trovas iujn dialogpecojn ĝis dek kvin kaj dek ok fojoj, jen abso- lute idcntaj, jen kun varioj, kiuj enhavas neniun filozo- fian intereson kaj kiuj, por la personoj, kiuj ne konis la dialogantojn, prezentas nenian intereson. Tiuj rediroj ectas neeviteblaj en la vivo; sed, kvankam mi ne pretendas "fari libron", kiel iuj diras, tamen, mi opinias, ke estus senutile trudi ilin al la leganto. Kiam mi kopiis unu fo- jon tiajn parolojn, iiam mi preterlasa>s ilin ĉe la aliaj renkontoj. La interparoloj, kiujn mi publikigas, estas veraj en tiu senco, ke mi ne aldonas nediritan vorton.. Sed ili estas pli mallongaj ol la kompletaj interparoloj, Iuj trodetaloj, kiuj ne estis malplaĉaj dum la konversacio, fariĝus tedaj ĉe la legado. Kelkfoje tamen, mi reproduktas miajn notojn en ilia tuta amplekso. Por ke, kiuj ne. havis la bonŝancon koni Sokraton, tiuj ekkonu lian parolmanieron, kaj kiel lia floksebla lcaj persvada bonfaremo variigis ĝin laŭ la komprenpovo de la interparolanto. Cetere, oni dive- nas, sen ke mi bezonu averti pri tio, ke notoj, ec kolekt- itaj tuj post la interparolo, jam kaŭzas, vole nevole, unuan elekton en la dirito. Nia memoro, eĜ kiam ĝi penas reiri laŭ ciuj kurbaj vojoj, mallongigas, tuj kiam la vojo estas indi- ferenta.

Sokrato : Kial mia Ksenofono., ci petas konsilon de mi, ans- tataŭ peti konsilon al ci mem ?

Ksenofono : Tial ke, Sokrato, cia aĝo kajcia saĝo instruas al ci multajn aferojn, kiujn mi ne scias. Sokrato : Se ci ne scias tiujn aferojn, kiel ili utilos al ci ?

Ksenofono : Sed, se ci konsentas diri ilin al mi; tiam ini scios ilin.

Sokrato : Ci eraras, mia Ksenofono. Por ke ci ĉesu nescii unu aferon, ne estas necese, ke mi diru ĝin al ci» kaj ne sufiĉas, ke mi diru ĝin al ci. Sed necesas kaj sufiĉas, ke ci konsentu diri ĝin al ci mem.

Ksenofono : Ci parolas malklare, kiel orakoldiranto. Sokrato : Ĝiu parolo, kiun oni ne diras al si mern, estas senenhava kaj malklara.

Ksenofono : Multaj malklaraj orakoloj fariĝis klaraj poste. Sokrato : Jes, mia Ksenofono. Sed, diru min, ĉu ne 6iam ek- lumis laŭ unu de tiuj du manieroj ? Ksenofono : Kiujn manierojn ci aludas ?

Sokrato : Cu ne okazis, ke nur la evento montris la sencon

■ ii i —l.i-ri- .1 '

iaŭ kiu de tiam la orakolo devis esti komprenata ? Cu tio ne okazis pri la orakolo donita al Kreono kaj pri pluraj aliaj? Ksenofono : La historio estas plena je tiaj ekzemploj. Sokrato : Cu ankaŭ ne okazis, ke orakoldemandinto finfine demandis sin mem, kaj respondis al si ? Ksenofono : Tio povas okazi.

Sokrato : Nu, ĉu la lumo okazis iaŭ la unua maniero aŭ ĉu ĝi okazis laŭ la dua, ĉu ne ĉiam ĝi montris la neutilon de la orakolo ? ■ ,

Ksenofono : Kiel, Sokrato ?

Sokrato : Kiam la evento klarigis la sencon de la orakolo, cu ne estas evidente, ke la dubesenca antaŭdiro, kiu restus malklara ĝis sia realiĝo, estis tute senutila por la konduto? Ksenofono : Tio ŝajnas evidenta.

Sokrato : Sed, se ci fine komprenis la orakolon, tial ke ci komprenis cin mem, ĉu ne estis preferinde, ke ci unue deman- du cin mem ? Ĝu ci ne estus ricevinta pli frue la klaran

respondon ? ' . .

Ksenofono : Ŝajnas, ke mi ricevus ĝin pli frue.

Sokrato : Ci nun ekzamenu, mia Ksenofono, ĉu tiuj senuti-

laj orakoloj iafoje ne estas malutilaj !

Ksenofono : Kion ci diras, Sokrato ?

Sokrato : ĉu ci memoras neniun cirkonstancon en kiu la

orakolo estis mensoga ?

Ksenofono : Mi memoras kelkajn cirkonstancojn tiajn. Sed la pastroj klarigas, ke en tiuj okazoj la konsultanto ne indis veran respondon, kaj la dioj volis erarigi lin pro lia malpio.

Sokrato : La pastroj klarigas ĉion, tial ke ilia metio ce- las klarigi ĉion. Sed, kiu klarigas ĉion, tiu inspiras al mi neniun fidon.

Ksenofono : Kial, Sokrato ? ...

Sokrato : Ci starigu tiun demandon al ci mem, mia Kseno- f ono.

Ksenofono : Se ĉiam ci resendas min al mi mem, vane mi do estos veninta cin konsulti.

Sokrato : Se mi sukcesos resendi cin al ci mem, tiam kaj nur tiam ci ne estos vane veninta al mi. Ksenofono : Do, ĉu ci ne volas pri tiu malfacila decidiĝo doni al mi konsilon, kiun mi bezonas ?

Sokrato : Se la decido ŝajnas al ci malfacila, ci ne kapa-

blus utiligi la konsilon, kiun mi donus al ci.

Ksenofono : Ci do supozu, ke la decido ŝajnas al mi facila.

Sokrato : Tiaokaze ci povas konsili cin

--">