Han Ryner - La Veraj interparoladoj de Sokrato

akompanis Sokraton, kiu petis, ke ni atendu lian revenon.

Mi ne rakontos, malgraŭ ilia belo simpla, la scenojn, kiuj sekvis. Platono, ĉe la dialogo de "Fedono", rakontis ilin pli bone ol mi povus fari. ĉar, kiam Platono konsentas diri ver- aĵojn, neniu povas superi lin. Lia ekzakto tamen havas mank- ojn pri kelkaj puhktoj. Lia amo por.Kritono kaj lia malamo por Eskino, amiko de Aristipo, instigis lin atribui al la unua ĉion, kio, reale, estis dirita aŭ farita de la dua.

Necesas ankaŭ forstreki en "Fedono" la parolojn atribuit- aj al Sokrato pri la verŝofero kaj la preĝoj. Sokrato ne kre- dis je la ridindaj dioj, kiuj ŝatas la preĝojn kaj la"verŝ- oferojn : li eldiris neniun el tiuj absurdaj paroloj.

Kaj Platono deformis la tute lastajn vortojn de Sokrato.

Dum li kuŝis surdorse kaj sentis la malvarmon malrapide iri de liaj piedoj al lia koro, iuj parolis al li pri la belega revo, kiun li rakontis pri tio, kio antaŭas la nask- iĝon kaj pri tio, kio postsekvas la morton. Nu, ili pardlis pri tio, ne kiel pri malpeza revo, sed kiel pri masiva cert- aĵo. Eskino estis tiu, kiu ŝajnis esti la plej forte lconvink- ita.

Tial Sokrato diris al ni:

Se al vi plaĉas, ĝojigu vian libertempon per tiaj revoj, kiel la infanoj amuziĝas per fabeloj. Sed, tuj kiam temas agadi, vi forgesu ĉion, kio estas revo kaj ĉion, kio estas fabelo, por aŭskulti nur vian racion.

Poste, sin turnante al Eskino, kiu laŭdis la diojn kaj kiu laŭdis la estontan feliĉon de Sokrato :

Ci pravas ĝoji pro mi. La rimedo, kiun donacis al mi la servisto de la Dek-Unu kuracos min je maljuno kaj ties kun- estaj invalidaĵoj. Kaj mi vidas kun plezuro, ke ci revas por mi mil feliĉojn. Ankaŭ mi revas ilin. Sed, ĉu pri la feliĉoj, kiun mi havis 6i tiun fojon, Su pri la feliĉoj, kiujn mi havos pli poste, oni ne devas laŭdi alian dion ol min. ĉiu vera feli&o estas la produkto de ties ĝuanto. Zaj ci laŭdu neniun alian dion ol min pro la kuraco, kiun mi ĵus eltrinkis, ĉar tion mi volis. Nenion mi ŝuldas al Asklepio kaj ci malsaĝe agus, se ci oferus, pro mi, eĉ la plej mal- junan kaj la plej aalgrasan el la kokoj. - Pri ĉio mi obeos al ci, - respondis Eskino. Sed ci ekza- menu, Sokrato, Ĉu ci ne havas ankoraŭ iun rekomendon, por fari al ni.

Li ridetis, kiel sola respondo, farante nean geston per la kapo. Kaj li kovris al si la vizaĝon.

Li tiel restis dum kelkaj momentoj, kovrita kaj senmova. Poste li faris moveton, kiu pensigis min, mi ne scias kial, pri la movoj, kiujn oni faras dum la dormo. Tiam la serv- isto de la Dek-Unu malkovris lin. Ni vidis, ke lia rigardo estas fiksa kaj lia buŝo duonmalfermita. Eskino fermis al li la lipojn kaj la olculojn.

Ciuj ni rigardis la korpon, en kiu ne plu estis nia ami- ko. Neniu el ni ploris. Nia doloro estis tiu doloro, kiu malsupreniris en la abismon pli profundan ol la regiono de la larmoj. Kaj la vundo, kiun ni konsideris en niaj profun- daĵoj radiis per lumo konstemegita, tiom, kiom por sufero.

Pino.

Lanti finis la tradukadon la 15an de julio 1944a.

Glosaro *******

Neologismoj troveblaj eii PIV

dajmono

heŭristiko

hierofanto

klepsidro

koribantoj

mino-(antikva monunuo)

Ne en PIV.

anabazo (interna ekspedicio). La Anabazo es- tas la historia rakonto de Ksenofono pri la ekspedieio kontraŭ Artakserkso Ila de Ciruso la Juna, kiu en ĝi mortis, kaj la returno de la Dekmil.

heliasto.j : tiuj atenaj juĝistoj, lcies kun- sidoj komenciĝis je la sunleviĝo (helios = suno).

Pritaneo : loĝejo de la pritanoj (senatanoj, membroj de la Kvincent-konsilantaro).

Gerant & imprimeur : Baude 47340 Laroque Timbaut Commission paritaire de presse n° 39 863.

* * *

[1] Ĝiu scias pri la statuisto Sofronisko, patro de Sokrato. Eĉ se iu leganto ne scius pri la porkaĵisto Ĥarino, patro de Eskino, la kunteksto estas sufiĉe klara, por igi sen- utila ĉiun klarigon. Sed, ĉu mi ne devas averti la histori- istojn, ke, fine, jen estas interesega problemo solvita ? La biografio pri Eskino de Diogeno Laerto ja komenciĝas per vortoj tre dolorigaj, por kiu ne ŝatas dubon. "Eskino, filo de 1'porkaĵisto Ĥarino aŭ de Lisaniaso". Ke Lisaniaso de nun rezignu pri uzurpita gloro ! (Noto de Han Riner)

[2] Antisteno - tion oni konstatos pli ol unu fojon - abo- menis Platonon. Pri tio forestos ĉia dubo, se iun tagon oni retrovas la trilibran dialogon, kiun li titolis "Sato-■ no aŭ pri la diskutemo", kaj pri kiu li aludas en la "Ve- raj Interparoladoj"...

Mi opinias senutile precizigi per noto la malĉastegan sencon de la alnomo per kiu Antisteno ŝatas makuli Plato- non : mia traduko, nalgraŭ mia deteniĝo, estas pli ol su- fiĉe klara. (No to de Han Riner)

[3] Mi laŭpove tradukas malĉastegan ludvorton, kiun la helen- istoj, ho ve! tute senpene restarigos. (Noto de Han Riner)

[4] Nomos : la Leĝo (Noto de H.R.)

[5] Tiu diro en la buŝo de Sokrato ne signas nepre malsaĝon. Sed se li vivus nuntempe, li certe alie parolus. Oni ja scias nun, ke ne forpasos longa tempo, ĝis la scienco kapa- blos utiligi praktike la sunan encrgion (Trad.).

[6] Tiel la Grekoj kutimis saluti (H.R.)

[7]Ampleksa kaj antikva mantelo greka (Trad.)

[8] Nomoj de infanludoj.

[9] Demos - la popolo.

[10]Monto en Tesalio, sur kiu kredeble okazis publikaj ekzekutoj.

[11] Titolo de diversaj Statoficistoj en antikva Grekio.

[12] Tiel oni kutimis nomi la tridek tiranojn, kiuj konsistigis la oligarkian konsilantaron, kiujn la spartanoj trudis al la atenanoj en 404 antaŭ Kristo (Trad.)

[13] Rondforma templo el frua epoko.

[14] Epopeo pri la Teba reĝo Edipo.

--">