Han Ryner - La Veraj interparoladoj de Sokrato

Lisiaso estis preparinta por mi po- tencan kaj kortuŝan pledadon. Li amike portis ĝin al mi, dirante : "ĉar cia memoro restas junuleca, ci parkere ler- nu, kara Sokrato, la parolojn, kiujn mi intence por ci skribis. Ci recitos ilin antaŭ la juĝistoj, kiuj ne nur absolvos cin, sed monpunos ciajn akuzantojn". Mi legis la paroladon. Ĝi estis mirinde taŭga, por triumfigi antaŭ la heliastoj mian juĝan aferon' ŝajnan. Sed la vera afero kaj la vera bonaĵo de Sokrato ne estas la vivo de Sokrato, ĝi estas la penso de Sokrato kaj lia instruo. Nu, la pledado de Lisiaso kripligis mian penson kaj detrŭis, kion mi ins- truas jam de kvindek jaroj. Subtile li demonstris, ke mi kredis je la dioj de 1'popolo, ĉar mi estas aicuzata kredi je demonoj kaj ke la demonoj estas filoj de dioj. Li rid- indigis la akuzantojn, kiuj samtempe mallaŭdas min pro kredo je dioj kaj pro nela?edo je dioj. Li igis rnin aserti, ke mi respektas la leĝojn de Ateno. Li igis min voki atestocele la nejunajn homojn, kiuj aŭskultis min en sia junaĝo kaj la gepatrojn de miaj nuntempaj aŭskultantoj. ĉiuj neus, ke iam ajn mi konsilis renversi perforte registaron, kio sam- tempe pruvas, laŭ Lisiaso, ke neniun mi koruptas kaj ke mi instruas respekti la leĝojn de la Civito. Pri tio li anko- raŭ faris al mi donacoh de unu el tiuj artifikaj rezonoj, kiuj mallevigas kaj relevigas en la popolo mil konvinkitajn kapojn : mi ne povas korupti tiujn, kiuj aŭskultas min, tial ke tio estus, inter aliaj pekoj, instigi ilin al la maldank- emo kaj sekve esti malamiko de mi mem. Fine, miksante mian penson kun la penso de 1'popolo, li konfuzis ĉion tiel lerte, kiel nia amiko Platono, kiam li dirigas al mi en sama dialogo maloftajn pensojn, kiuj estas miaj, multegajn aferojn pri kiuj neniam mi ekpensis kaj ankaŭ kelkajn opiniojn, kiuj tute kontraŭas, kion mi instruas. Dankante al Lisiaso pro lia pri- zorgemo, mi ekkriis : "Mirinda pledado, se ĝi devus defendi alian homon ol Sokraton !" Lisiaso ekmiris : "Kiel ci povas samtempe aprobi mian paroladon kaj rifuzi ĝin ?" Mi klarigis al li la aferon, laŭ mia kutimo, per iu komparo. Se ci kunpor- tus al mi mantelon el lukse bela ŝtofo kaj kovrita per brilaj brodoj, mantelon pli riĉan ol la veloj de la Panateneoj, unue mi admirvs la belon de la ŝtofo kaj la lerton de la farinto. Sed, se ci petus, ke mi.surmetu tiun mantelon, mi dirus, ke ĝi ne konvenas al la modesta kaj mal-juna Sokrato. Tiel, Lisi- aso, cia tro lerta pledado neniel konvenas al la naiva kaj mallerta Sokrato. Mi ne malscias, ke por reveni absolvite el la tribunalo, necesas nei, kion diras la akuzantoj. Sed mi neniam neas eĉ la plej etan veraĵon kaj, en tio, kion diras miaj malamikoj, estas etaj veraĵoj. Kaj eble mi ne deziras reveni absolvite el la tribunalo, sed ke miaj paroloj kaj mia kondamno helpu al kelkaj homoj kompreni iujn egajn ver- aĵojn kaj malŝati tiujn leĝojn kaj tiun religion, kiujn cia parolado certigas respektegindaj. Nu, mia Lisiaso, ci do ver- ku pledadojn por akuzatoj, kiuj deziras daŭre vivi. Ci ne plu verku da ili por maljunaj sofistoj, kiuj, dirinte, kion ili devis diri, imagas, ke ilia morto, se ili estas mortigitaj de maljusta leĝo, estos sur ilia parolo iu klarega kaj daŭra lumo kaj ke ĝi klarvidigos kelkajn spiritojn pri la maljusto de la leĝo." Konvenas, ke mi diru al ci, kompleza Eskino, kion mi diris al Lisiaso : "ĉio, kion ci faris kaj Ĉio, kion ci volus fari estus admirinda, se ternus pri iu alia ol Sokra- to, Sed la maljuna Sokrato scias, ke ĉiu homo estas mortonta kaj, prefere ol suferi post malmultaj jaroj senutilan morton, li volas suferi nun utilan kaj gloran morton". Eskino : Mi ne scias, kion respondi alci, tre amata Sokrato. Sed, se ci volus aŭdi miajn ploregojn, kiel respondon... Sokrato : Mi amas cian koron, amema Eskino; sed estas cia racio, kiu devas respondi min, se ĝi inspiras ion al" ci. Eskino : Ho ve! mia racio estas tiel konfuzita depost tiu abomeninda proceso !

Spkrato : Kion do ci lernis de mi, Eskino, se la plej mal- grava evento tiel konfuzas cian racion ? Eskino : Eble mi nur lernis ami cin, Sokrato. Sokrato : Ne, pro la hundo, ci ne lernis ami Sokraton, 6ar ci amas lin, kiel ordinarulo amas ordinarulon. Estas Sokrato, kiu devas esti amata de Sokrato. Sed ĉu ci scias tion, kio estas Sokrato ?

Eskino : Mi scias, ke li estas la plej bona el la homoj kaj la plej vivlnda.

Sokrato : Ci.do ne petu lin, ke por konservi sian vivon, li fariĝu ne plu inda vivi. A1 tiu volontulo por la sola afero defendinda ci ne petu, ke li forlasu sian postenon. Tiom longe, kiom ci povis admiri militistojn, ĉu ci ne ad- miris Cinegiron, fraton de 1'poeto Eskilo ? Eskino : Eble mi ankoraŭ admiras lin.

Sokrato : Ci do ne volus, ke,' kiam lia dekstra mano estis fortranĉita, li Ĉesu deteni la malamikan ŝipon aŭ ke, kiam lia maldekstra mano estis fortranĉita, li ne detenu ĝin per la dentoj. ŝajnas al ci noble, ke li ankaŭ oferu sian kapon.

Eskino : Sed, se mi vivus samtempe, kiel li, se mi estus lia amiko, se mi vidus liajn manojn fali en la maron, unu post la alia, poste lian kapon fali en la maron, mi plorus. Sokrato : Tiel ci estas la malamiko de ciaj amikoj. Kiom ci povas, tiom ci kontraŭas al ilia noblo. Eskino Ne al ilia noblo, sed al ilia morto. Sokrato : Nobla morto estas la plej lukse bela krono,'kiun povas porti nobla vivo. La malavara sorto proponas al mi tiun'kronon. Mi skceptas ĝin, kaj miaj-amikoj devas pro tio ĝoji, kiel rni mem.

Eskino : Mi ne Itomprenas, kial ci komparas cin al Cinegiro kaj kiun ŝipon ci pretendas haltigi per ciaj dentoj obsti- naj.

Sokrato.: La ŝipo, kiun mi kontraŭbatalis per miaj manoj kaj per mia vivo, kiun mi kontraŭbatalas per miaj dentoj kaj per mia morto, estas tiu, kiu portas niajn plej mal- bonajn malamikojn, la skribitajn leĝojn. Cinegiro defendis Grekion ,kontraŭ la barbaroj. Mi defendas la Saĝon kontraŭ la Malsaĝo, la Naturon kontraŭ la Civito, la Neskribitajn Leĝojn kontraŭ la Skribitaj Leĝoj. Esklno : Sed, kara Sokrato...

Sokrato : Prefere ol obei al la Civito kaj malobei al la Naturo, Antigona malforta kaj milda knabino, konsentis

morti. Ĝu ci volus, ke mi, viro kaj maljunulo, havu malpli da kuraĝo ol tiu junino ? Ci volus, ke mi kuru for de Kreono, anstataŭ ol maltimi lin ĝis la fino. Kiom da jaroj lcaj da ĝojoj oferis la juna kaĵ bela Antigona ! sed kio restas p'or perdi al sepdek-unujara maljunulo ? Tiu malavara knabino 'pa- gis iinu talenton. Ci konsentu, ke mia malriĉuleco imitu ŝian riĉecon kaj ke mi donacu la obolon, kiu -restas al mi. Bskino : Antigona amis sian fraton Poliniko. gpkrato : Ĉu ci kredas, ke mi ne amas, kiujn mia ekzekuto riskas instrui kaj fortiri el vivo pli vaga kaj pli mizera ol la situacio de la neentombigita mortinto ? Cetere, mi ne konsentas al mi la rajton malbonfari al iu ajn. ffe fari ĉion bonan, kion oni povas, tio estas malbonfari. Mia forkuro ins- tigus malŝati mian parolon, kiu, komprenita kaj amata, povas iom bonfari. Ci ne plu petu, ke mi mortigu mian parolon. Sed ci konsideru ankoraŭ jenon. Se mi forkurus el ĉi tiu malli- berejo, Ĉu mi ne malbonfarus al tio, kio estas plej bona kaj respekteginda ? Bskino : A1 kio do, Sokrato ?

Sokrato : A1 la Neskribitaj Leĝoj, mia filo. Kiam mi estus ekfuĝonta, se ili aperus al mi, dirante : "Sokrato, kion ci estas faronta ? Plenumi la entreprenon, kiunci preparas, kion signifas tio, se ne doni la venkon al niaj malamikoj, la Skribitaj Leĝoj ? Se ci restas fidela al ni, ili estas venkitaj rilate tion, kio koncernas cin, ĉar ili fariĝas abomenindaj kaj montriĝas murdantoj de senkulpuloj. Se ci fuĝas de ili, ci forprenas de ni venkon jam akiritan". Kion mi respondus al tiuj riproĉoj ? Eskino : Mi ne

--">