Лідзія Арабей - Ваўчкі

самага пачатку.

«Падсудны Зайчык Віктар Паўлавіч...» Ага, Зайчык, знаёмае прозвішча,— і памяць тут жа прывяла дзяўчыну ў белым фартушку, з падносам у руках, на якім стаяла талерка буракоў, ці як у той сталоўцы называлі — баршчу. Таня Зайчык... Такое прозвішча было ў Тані. Можа, сваяк які ці брат, у яе ж было поўна братоў, сясцёр, адно пад адным.

Ён пабег вачыма далей па пратаколе, каб паглядзець год нараджэння. Год нараджэння быў сорак пяты. Вярнуўся назад, каб прачытаць, як хлопца завуць па бацьку, і прачытаў — Паўлавіч, Віктар Паўлавіч.

У грудзях быццам нешта пакацілася, і на твар пачала наплываць чырвань.

— «Быць не можа,— гаварыў ён сам сабе.— Ці мала на свеце Зайчыкаў, пры чым тут Таня...»

Ён адганяў ад сябе недарэчную думку, якая прыйшла яму ў галаву, але яна ўжо не хацела адыходзіць, круцілася, лезла ў мазгі.

«Калі ў Тані тады нарадзіўся сын, то яму цяпер столькі гадоў, як гэтаму Зайчыку... А калі Таня запісала яго на сваё прозвішча...

Глупства, глупства,— супакойваў ён сам сябе.— Можа ў Тані тады нарадзілася дачка, а можа і ніхто не нарадзіўся, мала што магло быць, ці мала Зайчыкаў на свеце, Таня неяк гаварыла, што палова вёскі, адкуль родам яе бацькі — Зайчыкі...»

Здаецца, ён прагнаў падазрэнне, але вочы яшчэ раз глянулі на імя па бацьку падсуднага, якое было запісана ў пратаколе. Паўлавіч... Чаму ж Паўлавіч і сорак пятага года нараджэння?..

— Павел Іванавіч,— паклікала яго суддзя.— Нам пара...

— Ага, ага,— скоранька адказаў Павел Іванавіч. Ён згарнуў папку, падаў яе суддзі, устаў, пайшоў следам за суддзёй і пажылым засядацелем. За ім ішла сакратарка, ён чуў, як стукалі яе абцасікі, чуў цокат гэтых абцасікаў і нічога не мог думаць, толькі здавалася, што за каўнер яму трапіла вільготная кропля і цяпер вісіць там.

У калідоры яны прыпыніліся, каб прапусціць двух міліцыянераў і падсуднага, якога прывезлі з турмы і вялі цяпер у залу пасяджэнняў. Гэта быў малады мужчына з нагола пастрыжанаю галавою, у кароткім сінім паліто, ужо добра паношаным. Паліто расшпіленае, і пад ім відаць зялёная лыжная куртка з замком-маланкаю, рудыя штаны вісяць торбамі на каленях. Рукі ў падсуднага былі закладзены за спіну, ён ішоў і ўхмыляўся, быццам паказваючы, што яму ўсё трын-трава.

Павел Іванавіч за той час, што хадзіў у суд, нагледзеўся тут на хуліганаў, на злодзеяў, яны былі нечым падобныя адзін на аднаго — можа, тым, што ўсе былі стрыжаныя, што ўсе трымалі рукі за спіною, што іх прыводзілі на суд міліцыянеры. Але падобныя яны здаваліся на першы погляд. У залі суда, пад час пасяджэнняў, кожны трымаў сябе па-свойму. Адны шчыра каяліся, некаторыя нават плакалі, другія заставаліся зацятыя — здавалася, выпусці такога, і ён зробіць яшчэ большае зло, трэція са скуры вылузваліся, стараліся абяліць сваю асобу і зваліць віну на іншых, чацвёртыя па-рыцарску бралі віну на сябе, прызнаваліся нават у злачынствах, якіх не рабілі.

Зайчык ішоў на суд з ухмылачкаю — што значыць гэта ўхмылачка? Нахабства? Мне ўсё трын-трава, напляваць я на вас хацеў? Ці, можа, ухмылачкаю прыкрывае сорам?

Міліцыянеры павялі падсуднага ў залю, суд таксама пайшоў туды, толькі праз іншыя дзверы, якія былі ў другім канцы залі, каля самага стала, што стаяў на ўзвышэнні.

Суддзя наперадзе, засядацелі за ёю, узышлі на высокі памост, пачалі ўсаджвацца на крэслы з высокімі спінкамі. Сакратарка прыладзілася збоку, за невялічкім столікам, паклала перад сабою чыстую паперу — падрыхтавалася весці пратакол.

У залі сядзела чалавек дзесяць, справа была вельмі звычайная і цікавасці не выклікала, прыйшлі, мусіць, сваякі дзяўчыны, у якой укралі сумачку, сведкі, можа, нехта і ад падсуднага.

Падсудны сядзеў цяпер за бар’ерам, схіліўшы набок круглую стрыжаную галаву, на якой адрасталі кароткія цёмныя валаскі, і раз-пораз зыркаў на суддзю, на засядацеляў. Па яго твары часам прабягала ўхмылачка, адкрываючы рэдкія жоўтыя зубы. Паўлу Іванавічу здалося, што падсудны адчувае сябе тут, як клоун на арэне, разумее, што ўсе на яго глядзяць, і хоча пакрыўляцца, пацешыць публіку.

Занялі свае месцы пракурор і адвакат, пракурор у сінім фрэнчы з пятліцамі, адвакат — невысокая жанчына з цёмнымі завітымі валасамі.

Пакуль суддзя абвяшчала склад суда, гаварыла падсуднаму пра яго правы і абавязкі, той сядзеў, быццам усё гэта яго

--">