L. Zamenhof - Originala Verkaro

Zamenhofaj dokumentoj (precipe leterojl), kiujn mia kolekto

ne enhavas. Neniu pli bone ol mi mem scias, ke — kaj parte

ankaŭ kie — ekzistas aliaj leteraj dokumentoj. Sed mi ne povis

devigi la posedantojn, havigi ilin al mi aŭ en originalo aŭ en

kopio. Mi nur povis peti en mia »alvoko“ pri la alsendo kaj

pri subteno de mia kolekto, ne por mi, sed por la komuna

intereso de la tuta esperantistaro. Ĉar oni kelkloke rifuzis

tian — ofte ankaŭ persone esprimitan — peton (aŭ obstine

ignorante la peton de mia alvoko, aŭ simple ne sendante la

promesitan materialon), mi ne povis ŝanĝi tian situacion. —

Sed mi nun turnas min al tiuj, kiuj aprobas la kolekton.

Mi jam antaŭe dankas kaj gratulas al ĉiuj, kiuj post la apero

de ĉi tiu libro — eble instigitaj per ĝi — atentigos pri alia,

de mi ne trovita, materialo. Mi ja intencis nur unu rezulton,

nome, savi tion, kio estas ankoraŭ savebla kaj savinda, kaj

kolekti ĝin en unu, facile por ĉiu uzebla kaj ne tro multekosta,

libro. Ĝi estis necesa jam por atentigi pri tio, kiaj trezoroj

jam minacis perdiĝi dum la lastaj jardekoj. Neniu, ekzemple,

povas konstati hodiaŭ, kie restis la granda amaso de la unua-periodaj broŝuroj kaj literaturajoj, kie kaj kiamaniere perdiĝis

multaj gravaj, eĉ la plej gravaj, leteroj de d-ro Zamenhof. Kaj

certe nur malmultaj de la hodiaŭa generacio sciis antaŭ mia

kolekto, kie ili povis trovi la — de mi nun kolektitan —

materialon; kaj ankoraŭ pli malmultaj povus havigi ĝin al

si per multe da mono, eĉ se ili tre energie klopodus pri tio.

Do, ĉiujn samideanojn, kiuj aprobas mian kolekton, mi —

samtempe en la nomo de la eldonejo, al kiu ni ŝuldas dankon

pro la iomete riska eldono — tre kore petas, kompletigi ĝin

laŭforte kaj sciigi la eldonejon aŭ min persone pri novaj (kaj

la plej malnovaj estos por ni la plej novaj!) fontoj, kiuj ebligos

eble poste eldoni suplementon al mia kolekto. Pri la ho -

diaŭ plej ĉefa punkto, ke ni havas la devon, zorgi por ke la

venontaj generacioj posedu kiel eble plej kompletan trezoron

Zamenhofan — pri ĉi tiu punkto certe la plej multaj esperantistoj konsentos min.

12

Antaŭparolo

La vere sciencaj historiistoj de nia movado kaj la koment-istoj de la Zamenhofaj tekstoj ankoraŭ venos. Ankaŭ mi

atendas ilin, kaj mi persone estos tute kontentigita, esti farinta por ili malgrandan antaŭlaboron.

Mia kolekto ebligos kontrolon de la privataj bibliotekoj kaj

de la malnovaj gazetoj (precipe en Bulgarujo, kie mi vane

klopodis havigi al mi la unuan bulgaran esperantistan gazeton,

en Sovjetio kaj en Polujo), ĉu ili enhavas artikolojn de mi

nekonatajn kaj ne atingitajn.

Dirinte tion , mi jam respondis alian kritikan demandon,

nome la demandon: Kial vi ne donis al via valora materialo

pli grandan komentaron? Certe estus tre alloge, detale komenti

la Zamenhofajn tekstojn donitajn de mi, kvankam oni scias, ke

mankas ankoraŭ multaj leteroj. Sed tiam ĉi tiu libro fariĝus

ankoraŭ pli dika, tro multekosta, ne taŭga por la celo, kiun

mi celis unualinie.

PRI KELKAJ EKSTERAĴOJ EN LA TEKSTOJ KAJ PRI

LA ĜENERALA ARANĜO DE LA LIBRO

I. EKSTERAĴOJ

1. Grandaj komencliteroj. Rilate la skribmanieron de

la derivajoj de la vorto „Esperanto“ ĉiam regis kaj ankoraŭ

regas granda diverseco de V kutimoj 1 kaj ankoraŭ ne ekzistas

de ĉiuj konsentita regulo aŭ oficiala decido. Ĉu oni skribu ilin

kun grandaj komencliteroj aŭ ne? Estas konstateblaj tri direktoj:

a) oni skribas la derivajojn ĉiujn kun granda komenclitero;

b) oni skribas ilin ĉiujn kun malgranda komenclitero (kelkaj

eĉ la vorton „Esperanto“ mem, kion mi opinias neĝusta, ĉar ĝi

estas propra nomo — sed ankaŭ pri ĉi tiu punkto oni povas

havi kontraŭajn opiniojn!);

c) oni skribas kun granda komenclitero la adjektivon v Esperanta u kaj la adverbon »Esperante u , por diferencigi ilin de la

participo v esperanta u kaj de la participa adverbo (aŭ adverba

participo) „esperante u , derivataj de la verbo „esperi u . Ĉiujn

aliajn derivaĵojn, precipe la rekte derivatajn de „esperantist u

(do: esperantista, esperantistaro ktp., ankaŭ esperantano, esperantismo ktp.) oni skribas kun malgranda komenclitero. Dum

kelka tempo tio ŝajne estis la principo de Zamenhof mem.

1 Komp. pri ĉi tiu afero E. Wiister, „Zamenhof-RadiIcaro“ (citita jam

supre) paĝ. 34 (Par. I, … VIII).

13

Antauparolo

Skribante laŭ la nomitaj principoj oni minimume havas v prin -

cipon u . Sed oni povas konstati, ke multaj skribis kaj skribas,

presigis kaj presigas sen principo; ec ĉe Zamenhof mem oni

povas konstati, ke li (ekzemple en sama letero) ne agis laŭ

certa principo. Tio ne estas riproĉo , ĉar li fakte devis skribi

siajn leterojn tiom rapide, ke li ne povis kontroli ilin rilate

tiajn detalajojn. En la artikoloj de Zamenhof, kiujn presigis

la redakcioj, oni trovas, ke tute ne regas iu ajn interkonsento.

Sed, eldonante ĉi tiun kolekton, mi devis zorgi pri certa

principo, kaj mi — tute ne volante altrudi mian opinion al

aliaj kaj tute lasante plenan liberecon, ĝis kiam iam ajnfariĝos

interkonsento pri ĉi tiu punkto — decidiĝis por la principo

nomita sub b), nome, skribi ĉiujn derivajojn de la vorto Esperanto kun malgranda komenclitero, precipe pro tio:

ĉar la esperantistoj, kiel progresemaj homoj, laŭŝajne in -

klinas forigi ĉiujn grandajn komencliterojn , kie ili ne estas

bezonataj pro specialaj teknikaj kaŭzoj; kaj

ĉar fakte konfuzo pro la derivaĵoj de la vorto v Esperanto“

kaj de la verbo „esperi u preskaŭ ne povas okazi. Parolante

oni ja ankaŭ ne povas diferencigi inter grandaj kaj malgrandaj

komencliteroj. Laŭ ĉi tiu principo mi korektis ĉiujn tekstojn.