L. Zamenhof - Originala Verkaro

generacio ne plu scias ion. Tre ofte Zamenhof redaktis kaj

korektis la tutan tekston de „La Esperantisto a , sed mi ne

6

Antaŭparolo

povas konstati, ĝis kia grado. La artikoloj, represitaj de mi,

certe ĉiuj estas de Zamenhof. Estis por mi ne tro malfacile,

konstati, ĉu artikolo estas verkita de Zamenhof mem aŭ ne,

ĉar mi havis superrigardon super ĉiuj numeroj de ĉiuj jar -

kolektoj de „La Esperantisto*. Laŭ la principo, aludita de mi,

mi el ĝi akceptis por mia kolekto ne la unuopajn proponojn

pri reformoj en la gramatiko kaj vortaro (ili havas intereson

nur por filologo kaj tute ne influis la evoluadon de nia lingvo).

Cetere d-ro Zamenhof mem, kiu ĉiam montris tute malavaran

sintenadon rilate la represigon de siaj artikoloj, estis kontraŭ

la represigo de tiuj partoj el „La Esperantisto u . Do, mi sentas

tion mia devo, respekti lian deziron (komp. V. 308, la leteron

al la Direktanta Komitato de „British Esperanto-Association u

de la 23. VI. 1907 en la parto „Leteroj u ). Tamen mi akceptis

la artikolojn, kiuj ĝenerale rilatas reformojn de la lingvo

antaŭ la eldono de la „Fundamento u , ĉar ilian represigon li

ne malpermesis.

III. „ Traktaĵoj u pri specialaj temoj, kiuj ne rekte rilatas

Esperanton, sed la ĝeneralan ideon de mondhelplingvo, aŭ la

lingvon Volapŭk, aŭ politikajn kaj religiajn ideojn de Zamenhof.

Estas rekomendinde, disigi ilin de la aliaj artikoloj.

La tri aliaj partoj ampleksas la paroladojn, leterojn,poemojn.

IV. Laŭ mia scio ĉi tiu parto „Paroladoj u estas tute

kompleta. Zamenhof ja verŝajne ankaŭ faris aliajn paroladojn,

sed ni ne plu havas la koncernajn manuskriptojn aŭ la steno-grafiitan tekston.

V. La parto „Leteroj u enhavas 2 subpartojn;

la 1-a enhavas leterojn, kiuj jam aperis presitaj. ĉi eble

ne tute, tamen ĝi iomete estas kompleia,

la 2-a enhavas leterojn, kiuj ĝis nun ne estas publikigitaj. Ĉi tiu subparto tute ne celas kompletecon.

Zamenhof skribis fakte kolosan kvanton da leteroj privataj,

ne nur en Esperanto, sed ankaŭ en aliaj lingvoj. Ĝenerale mi

donos nur leterojn skribitajn en Esperanto, tamen kelkajn ankaŭ

en alia lingvo, precipe tiujn el la tempo, kiam pro la politika

situacio, dum la granda milito, ne estis permesate al li, forsendi leterojn en Esperanto. El la afable alsenditaj al mi

originaloj kaj kopioj mi devis elekti ĉiujn, kiuj estas rilate iun

ajn — ofte ne tuj rimarkeblan — punkton iel ajn gravaj por

la vivo kaj laboro de d-ro Zamenhof mem kaj por la historio

de nia movado en la plej vasta senco de V vorto. Poste mi

ankaŭ akceptis kelkajn al diversaj personoj, por montri kiel

7

Antaŭparolo

senlace, diligente kaj precize li laboris, kaj por montri lian

personan konduton kontraŭ la anoj de nia movado. (Cetere

vidu la enkondukajn vortojn al la parto „Leteroj“.)

VI. Originalajn v Poemojn“ Zamenhof verkis nur malmultajn. La „Fundamenta Krestomatio“ enhavas 5 kun la

nomo de Zamenhof kaj unu anoniman („Preĝo sub la verda

standardo“ komp. Wŭster „Radikaro“, paĝ. 10). Krom tio trov -

iĝis ankoraŭ tri aliaj originalaj poemoj kaj unu strofo malmulte konata, kiu apartenas al la anonima poemo en la

Krestomatio.

Ĉiu esperantisto scias, ke pro diversaj malfacilajoj en la

unua tempo kelkaj presaĵoj aperis sen supersignitaj literoj, kaj

ankaŭ tion, ke Zamenhof disigis la vortojn laŭ la vortelementoj

per punktoj. Estas ja tre interese, vidi verkojn de la unua

tempo, presitajn laŭ la maniero rezultinta el la postuloj de ĉi

tiu tempo. (Mi ankaŭ montros faksimilaĵon de tia presaĵo.) Sed

en mia libro mi donos la tutan materialon laŭ la skribmaniero

uzata hodiaŭ, korektinte la evidentajn preserarojn (nur ilin!

kelkajn tre strangajn mi citos sub la tekstoj) kaj ne ŝarĝante

la libron per filologiaj aŭ aliaj notoj aŭ granda scienca aparato.

Tamen mi aldonas la fontindikojn laŭ la libroj, kiuj estis je

mia dispono. Mi tre bone scias, ke ekzistas aliaj libroj kaj

gazetoj, krom la cititaj, kiuj enhavas artikolojn de mia kolekto.

Mi ne povis citi ilin, ĉar mi ne povis havigi ilin al mi kaj

mi ne fidas al „citaĵoj“; mi fidas nur al miaj propraj okuloj.

Por filologo, kiu bezonas sciencan studadon de la unuaj

presaĵoj, mia libro ne superfluigos la reeniradon al lafontoj.

ĉi fariĝas des pli malfacila, ju pli la gazetoj kaj libretoj de

nia unua periodo malaperas. Bedaŭrinde dum miaj enketoj

pri la plej malnovaj Zamenhofaĵoj mi devis konstati, ke ili

jam plejgrandparte malaperis kaj de jaro al jaro ankoraŭ

hodiaŭ malaperas, ĉar kelkaj posedantoj ne scias, kiom valoras

ilia posedaĵo.

Ekzistas jam tre grava verko por la filologia studado de

la Zamenhofa verkaro, nome la »Zamenhof-Radikaro“ de

Eugen Wŭster (Eugen Wŭster, „Zamenhof-Radikaro“, Ferdi -

nand Hirt & Sohn, Esperanto-Fako, Leipzig 1927). Por la de

li konsideritaj verkoj (komp. „Radikaro“, paĝ. 29 — 36) mi citos

la mallongigojn, kiujn li uzas.

8

Antauparolo

Tutkoran dankon al ĉiuj gesinjoroj, kiuj, kompreninte la

celon de mia laboro, ne hezitis, sendi al mi post mia „alvoko

en la gazetoj u la deziritan materialon, aŭ en originalo aŭ en

kopio 1 , do, al:

S-ro L. C. Andrervs, Carshalton, Surrey,

„ William Bailey, Manchester,

„ David Bela, Koloszvar,

„ H. J. Bulthuis, s’Gravenhage,

„ M. C. Butler, London (sendis kopiojn de leteroj kaj

kartoj al: Brita Esperantista Asocio; I. M. Dow;

Ino T. Holmes, Bradford; F. Moscheles, London;

Freeman W. Crofts, Colerain; Bolingbroke Mudie,

London),