L. Zamenhof - Originala Verkaro

—

L. L. ZAMENHOF

ORIGINALA VERKARO

ANTAŬPAROLOJ - GAZETARTIKOLOJ —TRAKTAĴOĵ

PAROLADOJ - LETEROJ - POEMOJ

KOLEKTITAJ KAJ ORDIGITAJ DE

D-RO JOH. DIETTERLE

FERDINAND HIRT & SOHN EN LEIPZIG / 1929

ESPERANTO-FAKO

KUN 6 FAKSIMILAĴOJ KAJ PORTRETO DE L. L. ZAMENHOF

POr,

\N^V.asza

Go

L 1

Slr

‘3lym stoV.u

CIUJ RAJTOJ ESTAS REZERVATAJ

COPYRIGHT 1929 BY FERDINAND HIRT & SOHN IN LEIPZIG

PRINTED IN GERMANY

PRESEJO BREITKOPF & HARTEL EN LEIPZIG

Ci tiun libron mi dediĉas

al la energia haj huraĝa antaŭbatalantino

por la ideo de mondhelplingvo

Sinj orino Alice V. Morris

en New Yorh

honora sehretariino de IALA

. . Kiam ni mem volas scii, ĉu nia

afero progresas aŭ ne, ni devas esplori

la faktojn internajn. u

L. L. Zamenhof.

ANTAŬPAROLO

La celo de ĉi tiu libro estas, kolekti ĉion, kion d-ro L. L. Zamenhof originale verkis en Esperanto. — La hodiaŭa esperantistaro

konas sian „majstron“ (li mem tute ne ŝatis ĉi tiun epiteton

— pro tio mi ankaŭ ne plu uzos ĝin en ĉi tiu libro!) kiel

tradukanton; sed ankaŭ en la rondo de la plej malnovaj hodiaŭ

vivantaj gesamideanoj nur tre, tre malmultaj suflĉe konas lian

originalan verkaron, kaj inter la personoj, kiuj konas ĝin pli

bone, ol la aliaj, ekzistas nur malmultaj, kiuj ĝin konas en

ĝia tuta amplekso. Pro tre simpla kialo! Oni ja kolektis la

kongresparoladojn de Zamenhof, sed ne la multajn artikolojn,

kiujn li verkis dum la unua periodo de Esperanto, dissemitajn

en maloftaj libretoj kaj malnovaj gazetoj, kaj ne liajn leterojn,

kiuj bedaŭrinde grandparte malaperis. Fakte estas tre urĝa

tempo, fari tian, kiel eble plej kompletan, kolekton, ĉar kelkaj

gazetoj kaj libretoj de la unua periodo fariĝis jam tiel mal -

oftaj, ke neniu samideano hodiaŭ sukcesos, havigi al si kompletan bibliotekon de la unua periodo. Ankaŭ multaj Zamenhofaĵoj de la postaj periodoj estas nur tre malfacile haveblaj.

Mi konas eĉ ne unu personon aŭ bibliotekon, kiu disponas

pri kompleta trezoro de ĉiuj ĝis nun presitaj Zamenhofaĵoj.

Kaj neniu ĝis nun kolektis la Zamenhofajn leterojn. Pro tio

estis jam iomete komplika afero por mi, kunporti la materialon,

kiun enhavas ĉi tiu libro. Mi ankaŭ ne simple povis fordoni

la kolektitan materialon al la presisto, ĉar ĝi estas tro valora,

kaj ankaŭ pro diversaj aliaj kaŭzoj mi devis kopiigi ĝin en

ĝia tuta amplekso.

Se oni volas sufiĉe koni la kreinton de nia lingvo, liajn

principojn, lian sentadon, lian celon, lian laboron kaj la

historion de la tuta Esperanto-movado, oni nepre devas

studadi la originalan verkaron de Zamenliof kaj ne

nur liajn tradukojn. En la tradukoj li ja donas sian

lingvon, sed cetere nur la pensojn de aliaj. En sia

originala verkaro li donas siajn proprajn pensojn. Ĝi

enhavas la tutan programon de lia vivo; ĝi montras lian

grandan animon, lian idealismon, lian grandan laboremon kaj

samtempe lian akuratecon, lian precizecon, lian konfidindecon

5

Antaŭparolo

ankaŭ en la plej bagatelaj aferoj, lian internan evoluadon de

post la apero de lia unua broŝuro ĝis la fino de lia vivo. Ĝi

montras la movadon en la unuaj jaroj, la unuajn eksperimentojn organizajn, la malfacilajojn — la multegajn! — kiujn

Zamenhof devis venki, la malfacilaĵojn tre ofte kaŭzitajn pli

de la anoj de lia ideo ol de la malamikoj. Ĝi montras, kiel

prave oni povas diri pri nia Esperanto-ideo: „Ĉiu nova ideo

estas malhelpata per du kategorioj de kontraŭuloj, per tiu de

la malbonintencaj malamikoj kaj per tiu de la nesaĝaj amikojf

Multon oni povos lerni el la materialo de ĉi tiu libro kiel

propagandisto kaj organizanto. Mi deziras, doni per mia kolekto

al la esperantistaro libron necesan kaj praktikan, helpon por la

studado de nia historio, interesan dokumentaron por la serioz-uloj en niaj rondoj, materialon taŭgan por science studantoj

kaj verkantoj, cetere stilajn modelojn de la plej kompetenta

esperantisto.

En mian kolekton mi akceptis ĉiujn originalaĵojn de d-ro Zamenhof , sed ne tion, kio rilatas la Esperanto-lingvon nur koncerne gramatikon kaj vortaron. Do, mi ankaŭ ne akceptis la

„Lingvajn Respondojn “ (pri kelkaj esceptoj vidu malsupre!),

kiuj cetere jam estas kolektitaj kaj eldonitaj laŭsisteme. Kiu

komprenas la celon de mia libro, ankaŭ komprenos, kial mi

ne faris tion.

La Originala Verkaro de d-ro Zamenhof konsistas el:

artikoloj, paroladoj, leteroj, poemoj.

La „Artikolojn (i mi enordigis laŭ maniero, kies utilo

evidentiĝos el la kolekto mem, en la 3 unuajn partojn:

I. „Antaŭparoloj (i al lernolibroj kaj aliaj verkoj. Ili

rilatas la programon, la ĝeneralajn principojn de nia lingvo.

II. „Gazetartikoloj“,kiujn Zamenhof skribis kaj kiel aŭtoro

de Esperanto kaj kiel redaktanto de la unua esperantista

gazeto. Ili rilatas organizadon, movadon, propagandon, historion , literaturon de Esperanto. Parte ili estas skribitaj anonime aŭ pseŭdonime. — Mi tre detale esploris la demandon,

kiuj partoj de „La Esperantisto u estas verkitaj de Zamenhof

mem. La principojn, laŭ kiuj mi konstatis la Zamenhofecon

de la unuopaj artikoloj , mi ne ĉi tie priparolu; sed mi povas

aserti, ke ili estas konfidindaj. La legantaro miros pri la

„fekundeco u de Zamenhof dum la unuaj jaroj de nia movado

kaj pri la multaj artikoloj skribitaj de li, pri kiuj la