Epikteto - Manlibreto

Ekzemple la morto ne estas timiga, alie ankaŭ Sokrato tion opinius, sed la opinio pri la morto - ke ĝi estas timiga -, tio estas la timiga afero.

Se do ni ĝeniĝas, embarasiĝas aŭ ĉagreniĝas, neniam ni akuzu ion aŭ iun alian krom nin mem, t.e. niajn proprajn opiniojn. Ne-edukito kulpigas aliajn, se li mem kulpas pri malfeliĉo; kiu komencas kleriĝi, kulpigas sin mem; kies eduko pretas, tiu kulpigas plu nek aliajn nek sin mem.

6 :1 Neniam fieru pro aliula boneco. Se plenglore la ĉevalo dirus: Mi belas, tio estus akceptebla, sed se vi plenglore dirus: Belan ĉevalon mi havas, do sciu, ke vi fieras pri beleco de ĉevalo.

Kio estas la via? Uzo de eksteraj impresoj.

Se vi do harmonias al la naturo en la uzado de eksteraj impresoj, tiam vi fieru: tiam vi ja fieras pri io kio estas via.

7 :1 Same kiel en ŝipvojaĝo, kiam la ŝipo enhaveniĝas kaj vi deŝipiĝas por havigi akvon, kaj survoje vi kolektas kelkajn helikojn aŭ cepojn, tamen vi devas teni vian atenton ĉe la ŝipo kaj daŭre turniĝadi por vidi, ĉu la ŝipestro ne vokas vin, kaj kiam li vokas, vi devos lasi ĉiujn tiajn aferojn, por ke vi ne estu, kiel la safoj, ŝnurligita en la ŝipo; tielsame en la vivo: se anstataŭ cepon aŭ helikon vi ricevos edzinon aŭ infanon, estas nenio kontraŭ ĝi; sed kiam la ŝipestro vin vokas, vi kuru en la ŝipon, lasu ĉion ĉi, eĉ ne plu returniĝante. Kiam vi estos maljuna, ne foriru tro longe de la ŝipo, por ke, kiam li vokos, vi ne maltrafu lin.

8 :1 Ne klopodu ke la okazaĵoj okazu laŭ via deziro, sed deziru la okazaĵojn kiel ili okazas, kaj vi estos feliĉega.

9 :1 Malsano estas obstaklo por la korpo, sed ne por la menso, krom se ĝi mem tion volas. Lameco estas obstaklo por la kruroj, sed ne por la menso. Diru tion ĉe ĉio kio okazas al vi; kaj vi trovos, ke ĝi ja povas esti obstaklo por io alia, sed ne por vi mem.

10 :1 Ĉe ĉio kio okazas al vi, memoru, ke vi turniĝu al vi mem por serĉi, kian eblon vi havas por reago al ĝi. Se belan viron aŭ virinon vi vidas, vi trovos kiel eblon reagi: la sinregadon. Se peza laboro fariĝas via lotaĵo, vi trovos eltenemon. Se insultado, vi trovos toleremon. Kaj se tiel vi kutimiĝas, viaj eksteraj impresoj ne plu kuntrenos vin.

11 :1 Neniam diru pri io: Mi perdis ĝin, sed: Mi redonis ĝin. Ĉu via infano mortis? Ĝi estis redonita. Ĉu la edzino mortis? Ŝi estis redonita. «Mia bieno estas forrabita.» Nu, ankaŭ tio nur estis redonita, ĉu ne? «Sed estis malbonulo tiu, kiu forprenis ĝin.» Kiom gravas al vi, pere de kiu la Doninto forprenas ĝin de vi? Tiel longe kiel vi rajtas havi ĝin, vi zorgu pri ĝi kvazaŭ pri aliulaĵo, kiel vojaĝantoj en gastejo.

12 :1 Se en saĝo vi deziras progresi, ĉesigu rezoni jene: Se mi malzorgos miajn aferojn, mi ne havos porvivon. Se mi ne punos mian sklavon, li fariĝos ĝena. Estas ja pli bone morti pro malsato, sen ĉagreno kaj timo, ol vivi en abundo sed kun zorgoj. Same estas pli bone ke via sklavo ne taŭgas ol ke vi mem estas malfeliĉa.

Komencu do ĉe la malgrandaj aferoj. 2 Oni ŝutperdigas vian oleon, oni ŝtelas vian povran vinon. Diru do: Tio ĉi estas la prezo de anima kvieto, tio por senperturbo. Senpage akiriĝas nenio. Kiam vi vokas vian sklavon, memoru, ke eblas, ke li ne aŭskultas vin kaj ke, se li eĉ aŭskultas, li ne faros, kion vi volas. Sed ja ne jam dependas de li, ĉu vi perturbiĝas ĉu ne.

13 :1 Se en saĝo vi deziras progresi, toleru, ke vi aspektas malsaĝa kaj stulta en eksteraj aferoj, kaj ne elektu aspekti scihava. Kaj se al kelkaj vi ŝajnas esti iu grava, malfidu vin mem. Vi ja sciu, ke ne facilas sinteni laŭnature kaj samtempe atenti la eksteraĵon, sed kiu pri unu atentas, neeviteble malzorgas la alian.

14 :1 Se vi deziras, ke viaj infanoj, via edzino aŭ viaj amikoj vivu eterne, vi stultas. Tiam vi deziras ke io, kio ne dependas de vi, dependu de vi; kaj ke aliula afero estu via.

Same se vi deziras, ke via sklavo ne misagu, vi stultas. Tiam vi ja deziras, ke malbono ne estu malbono, sed io alia.

Sed se vi deziras ne maltrafi en certa emo: tion vi ja povas!

2 Do ekzercu vin en tio, kion vi povas. Mastro de ĉiu estas tiu, kiu kapablas sekurigi aŭ forigi tion, kion volas aŭ ne volas la homo. Do kiu deziras esti libera, tiu nek deziru nek provu eviti ion, kio dependas de alia homo; alie neeviteble li estos ties sklavo.

15 :1 Memoru, ke vi devas konduti <en la vivo> kvazaŭ ĉe festeno. Se io prezentata atingas vin, elstreĉu la manon por priservi vin modeste. Se ĝi pasas, ne retenu ĝin. Se ĝi ne jam venis, ne avide antaŭ-sopiru je ĝi, sed atendu, ĝis ĝi atingos vin.

Same pri infanoj, same pri la edzino, same pri oficoj, same pri riĉo: tiam vi estos inda samtablulo de la Dioj. Kaj se vi ne prenos el tio kio estos prezentita, sed malŝatos ĝin, tiam vi estos ne nur samtablulo de la Dioj, sed eĉ kunreganto kun ili. Ĉar dank' al tia konduto Diogeno kaj Heraklito kaj tiaj homoj prave nomiĝas Diaj.

16 :1 Se iun vi vidas plori pro ĉagreno, ĉar perdiĝis infano aŭ ĉar siajn posedaĵojn li perdis, atentu, ke via fantazio ne kuntrenu vin, kvazaŭ li troviĝus en mizero pro aferoj ekster si, sed tuj estu al vi klare, ke lin turmentas ne la okazaĵo mem (ĉar alian homon ĝi ne turmentas) sed lia opinio pri ĝi.

Kiom koncernas vortojn, tamen vi ne hezitu montri simpation al li, kaj - eventuale - kunlamentu kun li. Sed atentu, ke vi ne lamentu interne!

17 :1 Atentu, ke vi estas rolanto en dramo, kiun regas la aŭtoro. Se mallonga, do ĝi mallongas; se longa, do ĝi longas. Se li volas ke vi rolas almozulon, tiun rolon vi do ludu plej nature; same, se lamulon, se funkciulon, se privatulon... Estas ja via tasko ludi dece la donitan rolon; elekti ĝin - devas iu alia...

18 :1 Se korako fi-aŭgure grakas, ne kunŝiru vin via fantazio. Tuj pripensu en vi mem, kaj diru: Tiaj aĵoj ne rilatas min, sed eble al mia korpaĉo aŭ al mia proprietaĉo, mia opinieto, miaj infanoj aŭ mia edzino. Por mi ĉio ja estas bonaŭgura, almenaŭ se tion mi volas. Ĉar kio ajn estiĝos el ĝi, - dependas de mi profiti el ĝi.

19 :1 Nevenkebla vi povos esti, se vi neniun lukton eniras, kies venko ne dependas de vi. 2 Atentu, ke vi ne kuntrenigos de via fantazio, se vi vidas iun tre honorata aŭ tre potenca, aŭ kiun alikiale vi laŭdus tre feliĉa. Ĉar se la esenco de l’ bono dependas de ni, ne estas loko por envio nek por ĵaluzo; kaj vi ne mem deziros esti stratego, nek urbestro aŭ konsulo, sed nur: esti libera. Nur unu vojo kondukas tien: malŝato por tio, kio ne dependas de ni.

20 :1 Memoru, ke ne la sakranto aŭ la batanto insultas vin, sed via opinio pri tio kvazaŭ insulto. Se do iu iritas vin, sciu, ke iritas vin via propra juĝo. Tial do unuavice klopodu, ke via fantazio ne kuntrenu vin, ĉar kiam nur prokraston kaj tempon vi gajnos, facile vi regos vin mem.

21 :1 Morto kaj ekzilo kaj ĉio kio ŝajnas terura, ĉiutage estu antaŭ viaj okuloj, sed precipe la morto. Tiam neniam vi ekplanos ion hontindan, nek troe deziros.

22 :1 Se filozofion vi deziras, preparu vin dekomence, ke oni priridos vin, ke

--">