Іван Пташнікаў - Лонва

Не злезеце? Не-е... Так турну, што і парасят сваіх парассыпаеце. Можа, і з вас хто нумарок запіша, га? Законнікі!..

Бабы маўчалі.

Нехта дастаў з кузава рукой і пагладзіў яго па стрыжанай галаве, тады сунуў яму ў рукі грошы. Чаркашын аціх.

Людзі на машыне загаманілі, закраталіся, пачалі ўставаць.

Завішнюк больш нічога не бачыў. У Мсціжы ён тады прыйшоў позна ноччу.

Сёння Чаркашын, дагнаўшы на сваім прычэпе яго ля моста, адразу пазнаў. Не спыняючыся, адкінуў дзверцы і высунуўся з кабіны. Прытарможваючы, так каціўся і каціўся ціха з горкі.

— Адзін чалавек. У кабіну. Выбіраю сам. Ты, чорная...— кіўнуў ён галавой Жэньцы,— лезь мне за плечы. Адным вокам міргні — куды хочаш дастаўлю. Можаш і белую з сабой... калі я такі страшны. Паціснемся. Я апошні. Калона ўся ўжо на ўчастку. А я бабак быў тут падкінуў, запазніўся...— На яго, Завішнюка, ён не глядзеў.— А ён — што? Цехрук ваш? 3 вамі? Дойдзе. Ён добра бачыць ноччу, шчанюк...

Жэнька раптам адвярнулася ад Чаркашына, нават ён, Завішнюк, такога не чакаў.

— Нічога... — Чаркашын пацішэў і ўсміхнуўся.— Сама да мяне палезеш у кабіну. Прыйдзе час... А ты, у акулярах... Не кусай пазногці. Запішы нумар... Запішы. Акуляры толькі трымай: з носа зваляцца. Я знаю, хто ты. Смарчок... Яшчэ нам гразіць. 3 такімі мне ў кабіне цесна. Це-е-сна... Ну, чорная... Я цябе даўно ўгледзеў з-за дрэва ў нашым лесе. А ён не такі вялікі... Знойдземся...

Да яго падбегла была Света.

— Белых не люблю і не важу. Смятана...— Ён не даў ёй сказаць і слова.

У Завішнюка і цяпер яшчэ стаяла ў вушах, як бразнулі, аж трэснуўшы, дзверцы, як зазвінеў ад натугі матор і забразгаў ланцугамі, скачучы па мосце, прычэп.

Чаркашына як і не было. Доўга толькі яшчэ на шашы пахла дымам.

Пасля яны доўга стаялі і маўчалі,— мусіць, злавалі адно на аднаго. Тады забыліся на Чаркашына і на ягоны прычэп: трэба было ісці — вечарэла.

...Завішнюк і не заўважыў, як зноў спыніў каня і пачаў папраўляць хамут. Хамут быў малы, цёр каню шыю, і конь дрыжаў, калі да яе дакраналіся рукі. Пасля Завішнюк падышоў і пагладзіў "маленькага Чаркашына" па белай галоўцы. Той задзёр угору носік — у роце ў хлопчыка была цукерка: ён сядзеў, як надзьмуўшыся, і жмакаў рукамі лейчыну.

Да Завішнюка падышла Жэнька. Вочы яе, чорныя ўдзень, блішчалі цяпер, як ад агню. Гэта ад злосці.

Яна падняла руку, відаць, хочучы тузануць яго за крыліну пінжака, але толькі сказала:

— Дакуль вы будзеце нас мучыць? Эх, вы-ы...

Пасля моўчкі са Светай пайшла пасярод грэблі да вёскі.

Завішнюк пастаяў яшчэ ля воза. Хлопчык маўчаў, падымаў галаву і глядзеў усё Завішнюку ў вочы — баяўся, відаць, без маці з чужымі людзьмі ехаць дамоў.

Завішнюк правёў каня за аброць, пасля сышоў з ездавой дарогі на сцежачку ля канавы — следам за дзяўчатамі. Падумаў, што Жэнька так сказала яму другі ўжо раз. Першы — ён не помніць ужо калі — недзе на пачатку лета, калі да яго ў Мсціжаўскі лясгас прыслалі дзвюх практыкантак. Прыслалі іх з тэхнікума, дзяўчатак яшчэ зусім, памочнікамі таксатара. На ўсё лета.

— Зарабляць прыехалі?..— самае першае спытаў ён у іх — прыйшло ж у галаву! — і вось тады яна яму выпаліла... Запомніцца... Тады, мусіць, ён і пачуў гэтае: "Эх, вы-ы..." Цяпер ён ведае, што Жэнька гаворыць "Эх, вы-ы..." толькі тады, калі ад злосці больш нічога не можа сказаць. Жэнька злосная...

"Лета... Мсціжы..." — Завішнюк ішоў паволі сцежачкай ля канавы, утоптанай, белай у цемнаце ад пяску-сіпаку.

Да моста з горкі ён спускаўся разам з калёсьмі, узяўшыся за ляжэйку. Калёсы тут ужо не ляскаталі, як па грэблі: калдобіны былі засыпаныя жвірам; за ракой на выгане, дзе, відаць, збіраліся нанач калгасныя начлежнікі, далёка ў тумане гарэў сляпы агеньчык — блішчаў, як жоўтая плямка на вялікім белым абрусе. Толькі за рэчку, у аселіцы да вёскі, туман не асмельваўся пералезці і павіс над берагам. Так, бывае, кідаюць з берага раскручанае палатно, якое прынеслі бяліць,— канцом у раку.

У вёсцы добра былі відаць чорныя ліпы над хатамі. Крычалі на ўсю вуліцу дзеці; далёка, у другім канцы, дзяўчаты спявалі штосьці працяжнае і незнаёмае. Завішнюку рабілася сумна і неяк трывожна ад таго, што ён не ведае ні гэтай песні, ні тых, хто спявае яе, што ён многа, многа чаго не ведае ў Лонве.

Чамусьці яму стала

--">