Kabe - Vortaro de Esperanto 1910

artikolo „l'". Ambaŭ uzoj jam en 1910 ne plu estis ĝenerale kutimaj, kiel montras legado de tiamaj gazetoj. Eĉ pli: Fruictier, kiun Kabe mencias en la artikolo pri „sintakso", en sia verko „La esperanta sintakso" de 1903 kaj 1907 jam donis tre detalajn regulojn pri la rekomendinda uzo de l' artikolo - kiu certe ne estas tiu de Kabe. Ofte estas fraz(er)oj kiel: „Ĉambro destinita por la dormado" (dormoĉambro). Foje ni trovas ĝin eĉ antaŭ geografiaj nomoj: „Arbo ..., kreskanta en la Centra Ameriko." (kakaujo). La formo „l'" aperas sisteme, ŝablone en multaj difinoj de botanikaj kaj zoologiaj terminoj, ekz. „el la familio de Г, „frukto de V ...ujo (arbo)", k.t.p.

Kiel decas por vortaro, ni preskaŭ ne trovis evidentajn pres-erarojn. La man-plenon ni simple sen komento korektis. Aliaj dubaj kazoj, ekzemple pri uzo de -ata / -ita, ni lasis, tiel kiel Kabe uzis ilin antaŭ cent jaroj. Foje ni tamen atentigas pri ili per {...}.

Ne estas surprizo, ke ni jen kaj jen trovas formajn

(konkiri

anstataŭ nun, t.e. en 2013,

konkeri, Peruvio

anstataŭ

Peruo,

k.t.p.) aŭ semantikajn arkaismojn (kp. ekz.

biciklo, bicikleto, komunikaĵoj).

Tion ni atendas de vortaro pli ol cent jarojn aĝa. Estas ĝuste tio, kio ĝin faras ĉarma kaj fascina.

Iom pri la skanado kaj la komentoj

La originalo estas presita en tre malgranda okpunkta serifa skribo simile al Times New Roman sur jam brune-flaveta papero. Sur kelkaj paĝoj la presado ne estas tre klara, sed iom ŝmirita. La prestipoj konstante ŝanĝiĝas inter normala, grasa kaj kursiva skribo. Ĉio tio estas granda defio por skan-programo. Kvankam la rezulto estis surprize bona, tamen necesis kompleta relego kaj kontrolado. Kelkaj el la komputile plej malfacile distingeblaj literoj estas ekz. "l", "I" kaj "1", "i", "!", "t" (minuskla L, majuskla i, la cifero unu, minuskla i, la elkrio-signo kaj minuskla T). Aliaj problemaj paroj estas "m" kaj "rn" (minusklaj M kaj RN), kursivaj

"f

kaj 7 (f [ranco] - ĵ [urnalo]), "Il" kaj "H" (Il [ustri] - H [avi]), "C" kaj "G" kaj ankoraŭ aliaj. Estas tre malprobable, ke ni sukcesis elsarki ĉiujn tiajn misanalizojn de la skan-programo. Pro atentigoj pri restintaj eraroj ni antaŭdankas.

Ni ĝis nun nur tre malmulte komentis en pintaj krampoj "{...}". Kutime temas pri atentigoj pri arkaa uzo aŭ formo laŭ la tipo

"ĥina.

{nun: ĉina}", kie „nun" signifas „laŭ PIV 2005". Foje ankaŭ temas pri nuntempe duba lingvoformo, ekz. pri -ata / -ita.

Nia celo estis, laŭeble fidele reprodukti la originalon. De tio ni permesis al ni nur du deviojn: Okaze ni ŝanĝis la francajn citiloj « ... » al germanaj „...", kaj forigis la spacetojn antaŭ la dupunkto („: " anstataŭ „ : "). La vort-dividon ni adaptis al la nova fasono (instru-/ mento anstataŭ instrumento). Ĝi do estas nia, ne tiu de Kabe.

Iom pri esperantaj aferoj

En siaj ekzemplo-frazoj aŭ -frazeroj Kabe jen kaj jen alludas al personoj, institucioj aŭ aliaj eroj de la tiama esperanta vivo. La plej gravajn referencojn ni klarigas ĉi poste.

Akademio.

La Esperantista Akademio estas konstanta supera komisio de la Lingva Komitato.

(komisii) — La Lingva Komitato (LK) estis fondita dum la 1-a Universala Kongreso (UK) en Bulonjo ĉe Maro en 1905. Kun siaj pli ol 70 membroj, ĝi ne estis sufiĉe efike labor- kapabla. Pro tio estis fondita la Akademio (AdE) dum la 4-a UK en Dresdeno en 1908.

akcento.

En Esperanto la akcento estas ĉiam sur la antaŭlasta silabo.

(lasta). — Referenco al § 10 de la Fundamenta Gramatiko (1887, 1905).

Barcelono.

La vojo de Barcelono Peterburgon estas longa.

(vojo). — En Barcelono okazis la 5-a UK 1909, kiun Kabe ne partoprenis. Ĉu alludo, ke li en tiu jaro vivis en Peterburgo?

Berlino.

La komunikaĵoj {= rimedo de transporto} de Berlino estas tre oportunaj.

(komuniki). — Per la nun arkaa „komunikaĵo" Kabe celas trafikajn ligojn, vojaĝ-eblecojn. Vojaĝinte de rusa Pollando al la kvar unuaj Universalaj Kongresoj en Bulonjo, Ĝenevo, Kembriĝo kaj Dresdeno, lia rekta vojo iris tra Berlino. Tre probable li raportas tie ĉi propran vojaĝ-sperton.

Bulonjo.

La deklaracio de Bulonjo.

(deklaracio).

Bulonja.

La Bulonja kongreso restos por ĉiam epokfaranta momento en la historio de Esperanto.

(epoko). — Per la Bulonja Deklaracio la unua UK akceptis la Fundamenton de Esperanto kiel „netuŝebla", „eterna" lingva interkonsento.

Diversaĵoj.

«

Diversaĵoj

»

de Lallemant kaj Beau estas kolekto de noveloj tradukitaj el la franca lingvo.

(novelo). — La ekzemplo-frazo alludas al: Diversaĵoj - rakontoj el J. -H. Rosny, G. Auriol ... Esperantigitaj de F. Lallemant kaj L. Beau. 2 ed. Paris: Hachette 1902, 67 p. - Kolekto Esperanta aprobita de D-ro Zamenhof.

« Esperantisto ».

jarkolekto de «Esperantisto»

(kolekti). — „La Esperantisto" aŭ dumtempe „Esperantisto" estis la unua kaj sola Esperanto-gazeto, aperinta inter 1889 kaj 1895. Repr. de la tuta kolekto Hildesheim k.a.: Olms 1988, skanaĵo ĉe la Aŭstra Nacia Biblioteko

(ONB)

.

Esperanto en dek lecionoj.

Esperanto en dek lecionoj.

(leciono). — Temas pri alludo al tiuepoke tre disvastigita lernolibro de Theophile Cart kaj Maurice Pagnier por franc-lingvanoj: L'Esperanto en dix le?ons (cours du Touring-Club de France), 2-a eld. Paris: Hachette 1902, 74 p. - Kolekto Esperanta aprobita de d-ro Zamenhof - n-ro 6; 21-a eld. Paris: Esperantista Centra Librejo 1921, 74 p. Ĝi ankaŭ estis adaptita al aliaj lingvoj, i.a. al la germana kaj nederlanda.

fabeloj.

fabeloj de Andersen, de Grimm.

(fabelo). — Jam por la Dua Libro de 1888 Zamenhof tradukis fabelon de Andersen, nome „La Ombro". En La Revuo aperis pliaj tradukoj el Andersen de Zamenhof, postmorte kvar volumoj kun ankoraŭ pliaj. „Elektitaj fabeloj de fratoj Grimm" Kabe mem tradukis. Ili aperis en 1906 ĉe la Berlina eldonejo Moller & Borel (199 p.; represo Saarbrucken: Iltis 1985).

Fruictier.

La esperanta sintakso de Fruictier.

(sintakso). — Alludo al jena libro: Fruictier, Paul. Esperanta sintakso - laŭ verkoj de Zamenhof kaj aliaj aŭtoroj. 1-a eld. Szekszard [k.a.]: Lengyel [k.a.]

1903, 80 p.

2-a eld. Paris: Presa Esperantista Societo 1907, 80 p.

Fundamenta Krestomatio.

Formo kaj grandeco de presaĵo:

formato de l'« Fundamenta Krestomatio ».

(formato).

« Fundamenta Krestomatio » havas 460 paĝojn.

(paĝo). — En la Fundamenta Krestomatio (FK) de 1903 (Parizo: Hachette), Zamenhof kunigis multajn artikolojn, antaŭe jam publikigitajn en la unua

--">