Янка Мавр - Дзяўчына-маці

class="book">— Хадзем тады ў мой куток, — сказала яна.

Куток гэты быў за перагародкай, якая нават не даходзіла да столі. У ім маглі змясціцца толькі ложак, маленькі стол, крэсла ды яшчэ скрыня. Як і належыць дзявочаму кутку, ён быў чысценька прыбраны і ўпрыгожаны па густу і мажлівасцях гаспадыні: два вазончыкі з кветкамі, стаячае люстэрка, каробачкі, стосік кніжак, у тым ліку некалькі падручнікаў для ІХ класа. На сценах, з падранымі блакітнымі шпалерамі, некалькі партрэтаў, фотаздымкаў і ілюстраваных паштовак. Звычайна такі прытулак маюць адзіныя, любімыя дочкі ў сціплых сем’ях.

Відаць было, што Ліза — вучаніца старэйшага класа сярэдняй школы. Яна была невысокага росту, але з развітай акруглёнай фігурай. Светлыя валасы, блакітныя вочы, белы мяккі твар ды яшчэ светлае плацце рабілі яе ўсю нейкай светлай, сонечнай. Прыдзірлівае вока магло б заўважыць, што носік яе мог і крыху большым быць, а рот крыху меншым, што было б лепш, каб твар яе быў больш авальным, але звычайны чулы чалавек гэтага не заўважыў бы. Ён проста сказаў бы, што прад ім прыгожая і надзвычай мілая дзяўчына гадоў сямнаццаці. Ён яшчэ заўважыў бы, што яна адначасова здаецца і вясёлай, і сур’ёзнай, а як гэта выходзіць — пэўна не мог бы растлумачыць. Не бярэмся і мы.

Яе сяброўка больш высокая і строгая, здавалася старэйшай за яе, хоць яны вучыліся ў адным класе. Відаць было, што яна ўсхваляваная, устрывожаная. Сцішыўшы голас, сказала:

— Ведаеш, я бачыла Рэню.

— Дзе? Як? — зацікавілася Ліза.

— Там... У гэта... Я ішла па вуліцы — і раптам чую: «Маня!». Гляджу — за дротам яна, і з дзіцём на руках. Я азірнулася — немца не відаць. Падышла. А яна са слязьмі кажа: «Мне засталося жыць можа якія гадзіны... Але страш­ней за самую лютую смерць — ведаць, што загіне яно, маё нявіннае дзіця... Каб хто выратаваў, узяў яго... Падумай, Маня!» Я скамянела і не ведаю, што казаць. У нас у хаце поўна дзяцей. Сама ведаеш, як мы жывем... Што скажуць бацькі?... Слёзы пакаціліся ў мяне з вачэй, а я не магу нічога сказаць. А тут немец павярнуўся і ідзе да нас. Тады яна кажа: «Я разумею цябе... Скажы Лізе. Яна для мяне самы блізкі чалавек. Можа заўтра не будзе позна... Заўтра, тут, у гэты час...» Яна заплакала наўзрыд і шпарка пайшла прэч.

Маня гаварыла дрыжачым шэптам, апусціўшы вочы, сутуліўшыся, нібы адчувала на сваіх плячах цяжар.

— Я не вінаватая... Я не магла адразу... І не паспела — немец падыходзіў. У нашай халупе мы змясціцца не можам, спім на падлозе... А яму толькі тры ці чатыры месяцы. Я сама не магла адразу...

Ліза, не варухнуўшыся, глядзела некуды ў кут і, мусіць, сама не ведала, што з вачэй яе павольна коцяцца слязінкі. Маня нясмела падняла на яе вочы.

— Што рабіць, га?

Ліза павярнулася да яе і строга сказала:

— Заўтра ты правядзеш мяне на тое месца.

— Добра, — пакорна адказала Маня.

І яны, дзве добрыя сяброўкі, адчулі, што ім больш няма аб чым гаварыць. Маня ўстала.

— Заўтра аб адзінаццатай гадзіне буду чакаць цябе на Мясніковай вуліцы, там, дзе бензінавая калонка, — сказала яна, выходзячы за дзверы.

Ліза нічога не адказала і засталася сядзець на месцы.

Перад яе вачыма паўстаў вобраз Рэні, жыццярадасны, блізкі. Асабліва яе вялікія чорныя вочы, такія глыбокія, ласкавыя. Так хацелася тады глядзець у гэтыя вочы. Рэня была старэйшая за Лізу на два гады, яна працавала піянерважатай у іхняй школе. Але розніцы ў гадах яны не адчувалі. Колькі задушэўных гутарак было ў іх! Шмат цікавага і каштоўнага для сябе вынесла Ліза з гэтых гутарак.

Летась Рэня выйшла замуж і перайшла на другую работу. Сустракацца яны сталі радзей. Хоць Рэня была тая ж самая, шчырая і ўважлівая, але адчувалася ўжо, што ў яе ёсць свае асаблівыя інтарэсы, для сяброўкі больш далёкія. Тады Ліза ўпершыню адчула, што яна значна маладзейшая за Рэню, нібы малая дзяўчынка перад старэйшай сястрой. Апошнія месяцы яны зусім не бачыліся. На лета Рэня кудысьці выехала. Ад знаёмых Ліза чула, што ў Рэні нарадзіўся сын, якога назвалі Феліксам. А калі пачалася вайна, Ліза ўжо нічога не ведала пра сваю сяброўку. І вось цяпер даведалася...

Яна там, куды загнаны тысячы людзей, і адкуль выхаду няма... Яна думае цяпер пра Лізу і спадзяецца на яе... Лізе здавалася, што яна сама чула голас Рэні: «Скажы Лізе...» Трэба пагаварыць з мамай.

Але матчына

--">