Мамура Дехканова - KASB TA`LIMI METODIKASI

mashg`ulotlar
8

turi, stipendiyalar miqdori, stipendiyalar talabalarning xarajatini qanchalik
qoplashi, talabalarning haq to`lanadigan ishlarda qat-nashishi, otaonalarining moddiy yordami, ularning ma`lumoti, ish joyi, talabalar ko`p
boradigan jamoat joylari, yashash joyi, ilmiy dunyoqarashining
shakllanishiga ta`sir etuvchi, mutaxassis bo`lib yetishishida hal qiluvchi
omillar, talabalarning onglilik darajasi, komil inson bo`lish uchun kerakli
bo`lgan ma`naviy sifatlar, o`zlashtirganlik darajasi haqidagi savollar
anketaga kiritiladi. Savol-javoblarning barchasi kompyuterda qayta
ishlanadi va xulosalar chiqariladi.
Fanning ilmiy-tadqiqot usullari qanchalik to`g`ri tanlansa ta`lim-tarbiya
mazmunini yangilash va takomillashtirish shu darajada yaxshilanadi,
rivojlantirilib, boyitib boriladi.
Kasb ta`limi muammolariga qaratilgan ilmiy izlanishlar o`tkazishdan
maqsad, bo`lajak kichik mutaxassislarni o`zi tanlagan kasbiga o`qitish va
o`rgatishning samarali metodlarini ishlab chiqish va amalda qo`llash,
texnik vositalarni qo`llashga doir masalalarni yechishni o`rganishdan
iboratdir. Ilmiy izlanishlar olib borish uchun o`qituvchidan fanning
mazmunini chuqur bilish talab etiladi. Ko`pchilik bo`lajak pedagoglar
talabalik vaqtlarida-yoq pedagogik izlanishlar bilan shug`ullanadilar. Fan
bo`yicha metodik ko`rsatmalar, maketlar, mustaqil ishlar uchun materiallar
tayyorlaydilar. Ilmiy anjuman va seminarlarda ma`ruzalari bilan qatnashib,
o`zlarining pedagogik mahoratlarini oshirib boradilar.
Ilmiy pedagogik izlanishlar jarayonini shartli ravishda quyidagi
bosqichlarga bo`lish mumkin:
1. O`qituvchining adabiyotlarni o`rganish va amaliy ishlar asosida
muammolarni aniqlash. Bunda o`rganilayotgan muammo to`g`risida
adabiyot muallifining fikr-mulohazalari; o`rganilayotgan muammo
to`g`risida usullardan farqli ravish kiritgan takliflari; adabiyotlarda
qaysi asosiy masalalar yoritilmagani; muammoni yechish uchun olib
boriladigan izlanishlar aniqlanadi.
2. Kuzatish metodi orqali o`qitish jarayonida yuzaga keladigan muammolar o`rganiladi. (o`qituvchi dars jarayonida duch keladigan qiyinchiliklar, kamchilik va qiyinchiliklarning yuzaga kelish sabablari, tajriba-sinov orqali yangiliklar bosqichma-bosqich o`qitish jarayoniga tatbiq
etiladi, natijalar esa test, suhbat, so`rovnomalar orqli o`rganilib boriladi. statistik ma`lumotlarni tahlil etish va matematika-kibernetika metodlari yordamida dalillarni taqqoslash orqali asoslangan taklif beriladi.
3. Izlanish natijalarini rasmiylashtirish va o`quv jarayonida qo`llash.

9

Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Karimov I.A. Barkamol avlod – O`zbekiston taraqqiyotining poydevori. - Toshkent., Sharq, 1998. - 64 b.
2. Kasb ta`limi uslubiyati/Olimov Q.T., Abduquddusov O., Uzoqova L.,
Ahmedjonov M., Jalolova D.-Toshkent., Iqtisod moliya, 2006. - 192 b.
Nazorat savollari
1. Kadrlar tayyorlash milliy dasturining mazmuni va uning mohiyatini
tushuntirib bering?
2. Kasb ta`limi metodikasi fanining predmeti, maqsadi va vazifalarini
tushuntiring?
3. Kasb ta`limi metodikasi qaysi fanlar bilan o`zaro uzviy bog`liq?
4. Kasb ta`limini ilmiy tadqiqot metodlari to`g`risida tushuncha bering.
Topshiriq
Ilmiy pedagogik izlanishlarni amalga oshirish bosqichlarini yozma
izohlang.
№
1
1
2
3
4

2

Ilmiy pedagogik izlanishlarni amalga oshirish bosqichlari
3
4
5
6
7
8

9

Kasb-hunar ta`limi mazmuni
Reja
1. O`rta maxsus, kasb-ta`limi tayyorlov yo`nalishlari, kasblar va
ixtisosliklarning umumdavlat “Tasniflagichi”
2. Kasb-hunar ta`limi mazmuni
3. O`rta maxsus, kasb-hunar ta`limi tizimidagi asosiy o`quv- me`yoriy
hujjatlar
O`zbekiston Respublikasi davlat mustaqilligiga erishib, iqtisodiy va
ijtimoiy rivojlanishning o`ziga xos yo`lini tanlashi kadrlar tayyorlash
tuzilmasi va mazmunini qayta tashkil etishni zarur qilib qo`ydi. “Ta`lim
10

to`g`risida”gi qonunning joriy etilishi yangi o`quv rejalari, dasturlari,
darsliklarni hamda zamonaviy didaktik ta`minotni ishlab chiqishni va
tadbiq etishni taqozo qildi.
Shu nuqtai nazardan Kadrlar tayyorlash milliy dasturida ta`lim jarayoni, mazmunini isloh qilish, asosan, me`yoriy hujjatlar majmui (davlat
ta`lim standarti, o`quv rejalari va dasturlari) asosida, kadrlarga ta`lim va
tarbiya berish milliy istiqlol g`oyalariga muvofiq amalga oshirilishi
alohida ta`kidlab o`tilgan.
Ta`lim yo`nalishlari mutaxassisliklar va kasblar tasniflagichi O`zbekiston Respublikasining axborotlarni kodlashtirish va tartibga solish
yagona tizimining tarkibiy qismidir.
O`rta maxsus, kasb-hunar ta`limining ta`lim yo`nalishlari mutaxassisliklar va kasblar tasniflagichi-O`MKHTi o`quv muassasalarida
kichik mutaxassislarni tayyorlash bo`yicha ta`lim yo`nalishlari, mutaxassisliklar va kasblarning tizimlashtirilgan ro`yxatidir.
Unda quyidagi sakkizta ta`lim, gumanitar fanlar va san`at, ijtimoiy
fanlar, biznes va huquq, fan, muhandislik, ishlov berish va qurilish
tarmoqlari, qishloq xo`jaligi, sog`liqni saqlash va ijtimoiy ta`minot va
xizmatlar kabi bilim sohalari bo`yicha mutaxassislar tayyorlash ko`zda
tutilgan.
Tasniflagichda ta`lim bosqichlari, bilim va ta`lim sohalari, ta`lim
yo`nalishlari va mutaxassisliklari yettita raqamli kod bilan belgilanadi.
Bunda mutaxassislik kodi; yo`nalish kodi; ta`lim sohasi kodi; bilim sohasi
kodi; ta`lim dasturlari bosqichi kodi keltiriladi.
O`MKHT tayyorlov yo`nalishlari va mutaxassislar kodi- kasbiy
faoliyat sohalariga muvofiq kasblar va mutaxassisliklar bo`yicha tayyorlov
yo`nalishlari ixtisoslashtirilgan ro`yxatining raqamli belgisidir.
1-raqam ta`lim dasturi bosqichi kodi; 2-raqam bilim sohasi kodi; 3raqam ta`lim sohasi kodi; 4-5 raqamlar tayyorlov yo`nalishi kodi; 6-7
raqamlari mutaxassisliklar kodini bildiradi.
Ta`lim to`g`risida”gi qonun, “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”, davlat
ta`limi standarti va o`quv rejasi kabi me`yoriy hujjatlarda bugungi kunda
yosh avlodga ta`lim-tarbiya berishga qo`yilgan talablar o`z aksini topgan.
Ushbu hujjatlarda chuqur bilimli, erkin fikrlovchi, o`zida yuksak insoniy
fazilatlarni mujassam etgan barkamol shaxsni tarbiyalash birinchi galdagi
vazifa etib belgilangan.
Ta`limni standartlashtirish – bu butun dunyo kasb-hunar ta`limini islohotlashtirishdagi eng yirik tendensiyalardan biridir. Jamiyatda sodir bo`layotgan bugungi yangiliklar hamda iqtisodiy o`zgarishlar ta`lim tizimiga
xususan o`rta maxsus, kasb-hunar ta`limiga boshqacha yondashishni talab
11

12

Yer usti transport tizimlari

Yer usti transport tizimlari

Yer usti transport tizimlari

Ta`lim yo`nalishlari nomi

3521100

3521100

3521100

Ta`lim
yo`nalishlari kodi
Temir yo`l stansiyalarining
markazlashtirilgan stansiya posti
navbatchisi; poyezdlar tuzuvchisi;
saralash tepechasi operatori
Lokomotiv mashinist yordamchisi
Lokomotivlarni ta`mirlash bo`yicha
chilangar
Operativ hisoblash guruhi, nazorat
tizimi diagnostika posti operatori
Logistik markazning texnik-operatori
Tovar (yuk)kassiri
Yuk va bagajlarni qabul qiluvchi va
topshiruvchi

Ixtisosliklar

3521114

3521106

3521105

Mutaxassislik
lar kodi

Temir yo`l sohasida
mijozlarga xizmat
ko`rsatish bo`yicha texnik

Temir yo`l transporti
vositalaridan foydalanish
va ta`mirlash bo`yicha
mexanigi

Temir yo`l stansiyalaridan
foydalanish va xizmat
ko`rsatish texnigi

Kasblar

O`rta maxsus, kasb-hunar ta`liminining tayyorlov yo`nalishlari mutaxassisliklar va --">