Иван Клименков - Дэтэктыўны сюжэт

сваёй вышэйшасці, што гучала ў голасе.

"Што ж, няхай атрымлівае тое, што заслугоўвае”, — паспрабавала яна апраўдацца перад сабой, хаця выдатна разумела, што гэта казала яе абражанае самалюбства. Яна помсціла. Помсціла за тое, што ён так неабачліва і так нахабна ступіў на зямлю, права хадзіць па якой было даравана толькі Богам абраным.

Добра, яна заахвяруе і цярпеннем, і часам, нават паакторнічае, напусціўшы на твар засяроджанасць і ўвагу, каб потым, выслухаўшы, з робленай павагай, праз якую так выразна будзе прасвечвацца халодная здзеклівасць, завяршыць прысуд адным сказам: “Як сказаць... здаецца, нішто сабе”. I болей нічога. 3 яго розумам, уменнем бачыць за сказаным сапраўдны сэнс, ён адразу схопіць што да чаго. Гэта будзе справядліва. Не трэба быць літасцівым да тых, хто, не зведаўшы неймаверных творчых пакут, што разрываюць душу, кідаюць яе то ў бязмежную эйфарыю, то ў жудасную роспач, ператвараюць цела ў камяк аголеных нерваў, робяць нямілым гэты свет і само жыццё, хоча адным разам узняцца на літаратурны Алімп.

Але была яшчэ і другая прычына выслухаць мужа — спадзяванне на цуд. А раптам?

Якія б дыфірамбы ні пелі пра яе творчасць крытыкі і рэцэнзенты, як бы ні пераконвала яна сябе самую, што напісанае ёй калі не шэдэўры, то нешта блізкае да іх, аднак чарвяк сумніву няспынна тачыў яе душу: ніякага павеву геніяльнасці, адметнага светаадчування ні ў адной сваёй аповесці ці рамане яна не знаходзіла. А слава, якая выпала ёй на долю, была не болей, чым гарэзнасць фартуны, дагода чарговаму густу чытачоў. Яна добра разумела, што такая слава кароткачасовая. I рана ці позна наступіць калі не забыццё, то абыякавасць чытацкага натоўпу. Гэта страшна, як старасць, непазбежна, як смерць. 3 якой лёгкасцю яна аддала б д'яблу душу за тое, каб з-пад яе пяра выйшаў хаця б адзіны шэдэўр. I не некалі, а менавіта цяпер. Ёй патрэбна была не робленая, не дзьмутая, а сапраўдная слава. Каб пра яе гаварылі і праз пяць, і праз дзесяць гадоў, усё яе жыццё і пасля смерці. Гэта было патрэбна ёй, як паветра. I хто ведае, можа, сапраўды ён дасць матэрыял для шэдэўра.

— Сааўтарства мне непатрэбна, — пасміхнуўся Альберт. — Калі што, можаш узяць у гэтай якасці майго кліента.

— Чакай, — схапілася яна, — ты ж, пэўна, галодны. Зараз я накрыю на стол і ты раскажаш за абедам.

— Я паабедаў у кавярні з сябрамі. У нас была размова. Ды і сюжэт... я не хачу яго проста пераказваць. Душой адчуваю — нічога з таго не выйдзе, усё скамечыцца, зблытаецца, атрымаецца шэра і посна.

— Як ведаеш, — паціснула яна плячы­ма. — Што тады прапануеш?

Ён нічога не адказаў, падышоў да акна, са сцішанай задуменнасцю нейкі час глядзеў на жаўтаватыя дрэвы ў скверы, насупраць іх дома, на блакітнае, з лёгкай самотай, неба, на якім дзе-нідзе дыміліся празрыстыя, лёгкія аблачынкі.

— Сёння цудоўнае надвор'е, — прамовіў ён, не адыходзячы ад акна. — Поўная гармонія ў прыродзе. Рэдкае суладдзе нябёсаў і зямлі. I нашых грэшных душаў.

Ён павярнуў галаву і, сустрэўшы яе недаўменны позірк, паўтарыў:

— Так-так — і нашых грэшных душаў

I зноў нейкі час глядзеў у акно, потым глыбока ўздыхнуў, пакруціў галавой.

— "В багрец и золото одетые леса”. Што ні кажы, а генія распазнаеш з аднаго радка. Я адразу ж уяўляю бярозавы гай за горадам, дзе мы так любілі гуляць да жаніцьбы. Колькі цяпер там гэтай залатой лістоты... Памятаеш, яшчэ доўга, пасля таго як мы пажаніліся, я называў яго “нашым гаем”. Я запалоніў яго ў сабе, быццам ён належыць толькі нам і нікому болей. Ён і самае чыстае, самае светлае, што было і ёсць між табою і мной, непадзельна.

Яна здзіўлена глядзела на мужа, уражаная яго незвычайнай гаварлівасцю і чуллівасцю. Раней яна ніколі не заўважала ў ім ні ўзнёсласці, ні смутку. Упэўненасць і ўзорны кантроль над сабою — гэта быў існы Альберт. А сённяшнія яго паводзіны можна параўнаць хіба з тунгускім метэарытам: сюжэт, сентыментальныя маналогі, уздыхі.

“Што з ім? Ад чаго?”

— У мяне прапанова — паедзем туды. Зараз жа. Там так цудоўна.

Яна ўразілася яшчэ болей. Халадок незразумелага, беспадстаўнага страху казытнуў яе душу, які яна адразу ж і раскадзіравала неспакоем за яго псіхічны стан. Відаць, у яго сёння быў надзвычай цяжкі працэс, які стаміў яго, спустошыў душу да немагчымага, узвінціў нервы. Аднак усё адно

--">